Łacińskie słowo ministrare znaczy „służyć, pomagać”. Stanowi to najkrótsze wyjaśnienie celu posługi ministrantów, których widzimy na co dzień przy ołtarzu w naszych kościołach parafialnych. Ministrant jest więc pomocnikiem kapłana przy sprawowaniu Mszy św. oraz innych nabożeństw. Już w narodzie izraelskim wybrane było jedno pokolenie – Lewiego, które zajmowało się służbą w świątyni. Kiedy zaś powstał Kościół zgromadzony wokół Apostołów, po Wniebowstąpieniu Pana Jezusa, również potrzebowano ludzi do posługiwania wiernym. Wybrano wówczas siedmiu pomocników, nazwanych diakonami, czyli sługami. Gdy wspólnoty chrześcijańskie rozrastały się, rosło także grono diakonów. Tak w skrócie można przedstawić historię współczesnych ministrantów i lektorów.
Wyróżnia się poszczególne stopnie ministranckie, które odpowiadają etapom formacji w Służbie Liturgicznej. Zwyczajowo każdy etap trwa 1 rok i często jest związana z okresem roku szkolnego, kiedy systematycznie odbywają się spotkania grupowe ministrantów. Ministrantem może zostać chłopiec, który przystąpił już do Pierwszej Komunii Świętej. Początkiem formacji ministranckiej jest stopień kandydata. Po wyrażeniu chęci bycia ministrantem i zapisaniu się następuje okres przygotowawczy. Przyszli ministranci nie noszą jeszcze pełnych szat liturgicznych. W okresie tym nakłada się nacisk na pogłębianie swojej wiedzy oraz naukę służenia. Etap ten kończy się uroczystym przyjęciem do grona ministrantów, co odbywa się m.in. poprzez złożenie ślubowania.
Kolejne stopnie ministranckie to: choralista, a następnie Ministrant Światła. Najważniejszą funkcją pierwszego z nich jest dawanie znaków dzwonkami podczas liturgii Mszy św. Z kolei do obowiązków drugiego należy przede wszystkim noszenie świec podczas procesji i w czasie odczytywania Ewangelii. Dalsze etapy to Ministrant Księgi, który odpowiedzialny jest za używane księgi liturgiczne (zaznacza odpowiednie czytania, przygotowuje Ewangeliarz, podaje Mszał), oraz Ministrant Słowa Bożego, innymi słowy, lektor. Jego obowiązkiem jest czytanie fragmentów z Pisma Świętego, oprócz Ewangelii. Ministrant, który pragnie zostać lektorem, musi przejść odpowiedni kurs poprawnego czytania i szacunku do Pisma Świętego.
Końcowym etapem formacji jest osiągnięcie stopnia ceremoniarza. Jest to funkcja najbardziej zaszczytna, ale też najbardziej odpowiedzialna. Do jego obowiązków należy m.in. czuwanie nad przebiegiem liturgii, podawanie modlitw i dodatkowych tekstów kapłanowi, ustawianie procesji czy też interweniowanie w nieprzewidzianych sytuacjach zakłócających obrzędy. Zdobycie tego stopnia posługi również wymaga odbycia odpowiednich kursów.
Św. Jan Paweł II powiedział kiedyś do ministrantów: Wasza służba nie powinna się ograniczać tylk odo świątyni; musi ona promieniować na otoczenie, w którym żyjecie na co dzień: na szkołę, rodzinę i inne dziedziny życia społecznego. Ten bowiem, kto może służyć Jezusowi Chrystusowi w Kościele, musi być Jego świadkiem także w świecie. W tym niełatwym zadaniu ministranci mają wsparcie i przykład swoich świętych patronów: św. Tarsycjusza, św. Stanisława Kostki, św. Alojzego Gonzagi, św. Jana Berchmansa i św. Dominika Savio.